Başlık yok

byEdebiyat-ı Türkî -Kasım 26, 2025

AYT Edebiyat - İslamiyet Öncesi ve Geçiş Dönemi

Sorular yükleniyor...

Sınav Sonucunuz

(Mail uygulamanız açılacaktır)

Tags: ONLİNE SINAVLAR

Yorum Gönder

Günün Kelimesi

Edebiyat bilgini konuştur!

📌 MÜŞTEKİ AŞIK

Divan şiirinde sevgilinin cefasından sürekli şikayet eden aşık tipidir. Fuzuli bunun en zirve örneğidir.

📌 "HARABAT" ÖNSÖZÜ ÇELİŞKİSİ

Ziya Paşa, "Şiir ve İnşa" makalesinde halk şiirini savunurken, "Harabat" antolojisinin önsözünde Divan şiirini övmüş, bu yüzden Namık Kemal tarafından eleştirilmiştir.

📌 İLK KÖY ROMANI DETAYI

Nabizade Nazım'ın "Karabibik" eseri Antalya'nın Kaş ilçesine bağlı Beymelek köyünde geçer. Romanın önsözü, realizm ve natüralizm için küçük bir beyanname gibidir.

📌 SEBK-İ HİNDİ VE NEŞATİ

Genelde Şeyh Galip bilinir ama 17. yy'da Sebk-i Hindi'nin (Hint Üslubu) en önemli temsilcilerinden biri de Edirne Kasidesi ile ünlü Neşati'dir.

📌 "ARABA SEVDASI"NDAKİ TİP

Recaizade Mahmut Ekrem'in eserindeki Bihruz Bey, sadece "alafranga züppe" değil, aynı zamanda Türk romanındaki ilk "tutunamayan" karakter taslaklarından biridir.

📌 FECR-İ ATİ'NİN İSİM BABASI

Topluluğun adı için "Sinon-ı Emel" gibi öneriler olsa da, Faik Ali Ozansoy'un önerdiği "Fecr-i Ati" (Geleceğin Şafağı) kabul edilmiştir.

📌 MEHMET AKİF VE "ASIM"

Safahat'ın 6. kitabı olan "Asım", manzum bir hikayedir. Akif burada ideal gençliği (Asım'ın nesli) anlatır ve Hocazade ile Köse İmam arasındaki diyaloglara yer verir.

📌 İLK PSİKOLOJİK ROMAN DENEMESİ

İlk psikolojik roman "Eylül" olsa da, ilk "deneme" Nabizade Nazım'ın "Zehra"sıdır. Eser aynı zamanda natüralizmin izlerini taşır ve kıskançlık temasını işler.

📌 YAHYA KEMAL'İN OK ŞİİRİ

Divan şiiri geleneğini sürdüren ve aruzu Türkçeye başarıyla uygulayan Yahya Kemal'in, hece ölçüsüyle yazdığı TEK şiiri "Ok"tur.

📌 "MAİ VE SİYAH"IN SEMBOLLERİ

Halit Ziya'nın eserinde "Mai (Mavi)", Ahmet Cemil'in şairlik ve Lamia ile evlilik hayallerini; "Siyah" ise bu hayallerin yıkılışını ve gerçekleri sembolize eder.

📌 CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA TİYATRO

İbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci ve Musahipzade Celal, Cumhuriyet'in ilk döneminde Osmanlı'dan devralınan tiyatro geleneğini sürdüren önemli komedi/töre oyunu yazarlarıdır.

📌 GARİP DIŞINDA ORHAN VELİ

Orhan Veli, Garip akımından önce heceyle şiirler yazmış (örn: Mehmet Ali Sel takma adıyla), Garip sonrasında ise "Yaprak" dergisi döneminde daha toplumsal bir çizgiye kaymıştır.

📌 II. YENİ'NİN İSİM BABASI

Bu akımın adını ilk kez 1956'da pazar postasında Muzaffer Erdost kullanmıştır.

📌 "HUZUR" ROMANINDAKİ MÜZİK

Ahmet Hamdi Tanpınar'ın "Huzur" romanı, adeta bir Klasik Türk Musikisi bestesi gibi kurgulanmıştır. Dede Efendi'nin müzikleri romanın atmosferinde başroldedir.

📌 MODERN POSTMODERN İLK ROMAN

Oğuz Atay'ın "Tutunamayanlar"ı, Türk edebiyatında modernizmden postmodernizme geçişin ilk ve en önemli örneği kabul edilir (Bilinç akışı, üstkurmaca, metinlerarasılık).

📌 HALK ŞİİRİNDE "TAPŞIRMA"

Aşık edebiyatında şairin mahlasının geçtiği son dörtlüğe denir. Divan edebiyatındaki karşılığı "Mahlas Beyti" veya "Taç Beyit"tir.

📌 "LETAİF-İ RİVAYAT" ÖNEMİ

Ahmet Mithat Efendi'nin bu eseri, modern hikayeye geçişte ilk yerli denemelerdir. Ancak Batılı anlamda teknik açıdan güçlü ilk hikaye "Küçük Şeyler" (Samipaşazade Sezai) kabul edilir.

📌 MİLLİ EDEBİYAT'TA TİYATRO

Bu dönemde tiyatro, Darülbedayi'nin (1914) kurulmasıyla kurumsallaşmıştır. İlk oynanan yerli oyun Halit Fahri Ozansoy'un "Baykuş" adlı manzum eseridir.

📌 "YABAN" ROMANINDAKİ TEZ

Yakup Kadri'nin bu romanı, Türk edebiyatında "aydın-halk kopukluğunu" işleyen ilk tezli romanlardan biridir. Başkarakter Ahmet Celal'dir.

📌 NAZIM HİKMET VE FÜTÜRİZM

Nazım Hikmet, Rusya'da Mayakovski'den etkilenerek Fütürizm (Gelecekçilik) akımının "makineleşme, hız, dinamizm" ilkelerini şiirimize taşımıştır. (Örn: Makinalaşmak İstiyorum).

📌 DİVAN'DA "SU KASİDESİ"

Fuzuli'nin Hz. Muhammed'i övmek için yazdığı bu naat, redifi "su" olduğu için bu adla anılır. Divan şiirinin en lirik naat örneklerindendir.

📌 SERVET-İ FÜNUN'DA "ANKESER"

Bu dönem sanatçıları "hakikatten kaçış, hayale sığınma" temalı şiirler yazmışlardır. Bu melankolik ruh haline " marazi (hastalıklı) romantizm" veya dönem tabiriyle "inkisar-ı hayal" (hayal kırıklığı) denir.

📌 "KUTADGU BİLİG"DEKİ SEMBOLLER

İlk İslami eserimiz olan bu alegorik mesnevide 4 kahraman 4 kavramı temsil eder: Kün Togdı (Adalet), Ay Toldı (Mutluluk), Ögdülmiş (Akıl), Odgurmış (Akıbet/Kanaat).

📌 "ATABETÜ'L HAKAYIK"IN FARKI

Edip Ahmet Yükneki'nin eseri, Kutadgu Bilig'e göre daha kuru, didaktik bir ahlak ve öğüt kitabıdır. Ayet ve hadislere dayandırılmıştır.

📌 HALK ŞİİRİNDE "CÖNK"

Aşıkların şiirlerini topladıkları, genellikle sığır dili şeklinde aşağıdan yukarıya açılan el yazması defterlerdir. Bir nevi halk edebiyatı antolojisidir.

📌 ŞİNASİ'NİN "TERCÜME-İ MANZUME"Sİ

Batı'dan (Fransızcadan) yapılan ilk şiir tercümelerinin toplandığı eserdir. Türk şiirinin Batı'ya açılan ilk pencerelerinden biridir.

📌 NAMIK KEMAL VE TİYATRO ANLAYIŞI

Tiyatroyu "faydalı bir eğlence" ve halkı eğitmek için bir araç olarak görür. Tiyatro görüşlerini "Celalettin Harzemşah" adlı oyununun önsözünde (Mukaddime-i Celal) anlatır.

📌 ABDÜLHAK HAMİT VE "TEZATLAR ŞAİRİ"

Şiirlerinde yaşam-ölüm, madde-ruh gibi zıtlıkları sıkça işlediği ve kuralları yıktığı için bu unvanla anılır. "Sahra" ilk pastoral, "Validem" ilk uyaksız şiir denemesidir.

📌 RECAİZADE VE "ZEMZEME" MUKADDİMESİ

Recaizade Mahmut Ekrem, şiir görüşlerini ve "kafiyenin göz için değil kulak için olduğu" fikrini Zemzeme adlı şiir kitabının önsözünde savunmuştur.

📌 SERVET-İ FÜNUN'UN KAPANIIŞI

Hüseyin Cahit Yalçın'ın Fransızcadan çevirdiği "Edebiyat ve Hukuk" adlı makalenin dergide yayımlanması üzerine dergi kapatılmış ve topluluk dağılmıştır (1901).

📌 MEHMET RAUF VE "MENSUR ŞİİR"

Halit Ziya'dan sonra mensur şiirin en önemli ismidir. Bu türdeki yazılarını "Siyah İnciler" adlı eserinde toplamıştır.

📌 MİLLİ EDEBİYAT'IN FİKİR BABASI: ZİYA GÖKALP

Topluluğun sosyoloğu ve düşünürüdür. Türkçülük sistemini "Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak" adlı eserinde formüle etmiştir. Şiiri fikirleri için araç olarak kullanır.

📌 ÖMER SEYFETTİN VE MAUPASSANT TARZI

Türk edebiyatında olay hikayeciliğinin (Maupassant tarzı) kurucusudur. Hikayelerinde serim-düğüm-çözüm planına uyar, merak unsurunu canlı tutar ve genellikle çarpıcı bir sonla bitirir.

📌 "KİRALIK KONAK"TAKİ KUŞAK ÇATIŞMASI

Yakup Kadri'nin bu romanı Tanzimat'tan I. Dünya Savaşı'na kadar üç neslin çatışmasını ve Batılılaşmanın yanlış anlaşılmasını Naim Efendi, kızı Sakine ve torunu Seniha üzerinden anlatır.

📌 REFİK HALİT KARAY VE HİCİV

"Kirpi" takma adıyla yazdığı siyasi hicivleriyle tanınır. Bu yazıları yüzünden sürgüne gönderilmiştir. Sürgün izlenimlerini "Memleket Hikayeleri" ve "Gurbet Hikayeleri"nde anlatır.

📌 BEŞ HECECİLERİN ORTAK NOKTASI

Hepsi şiire I. Dünya Savaşı yıllarında aruzla başlamış, Ziya Gökalp'in etkisiyle hece ölçüsüne ve Milli Edebiyat anlayışına yönelmişlerdir (Faruk Nafiz, Enis Behiç, Halit Fahri, Orhan Seyfi, Yusuf Ziya).

📌 "SANAT" ŞİİRİ (FARUK NAFİZ)

Faruk Nafiz Çamlıbel'in bu şiiri, Memleketçi Edebiyat'ın adeta bir beyannamesi (poetika) niteliğindedir. "Başka sanat bilmeyiz karşımızda dururken / Söylenmemiş bir masal gibi Anadolu'muz" dizeleri ünlüdür.

📌 YEDİ MEŞALECİLERİN AMACI

Cumhuriyet döneminin ilk edebi topluluğudur. "Canlılık, samimiyet ve daima yenilik" ilkesiyle yola çıkarak Beş Hececilerin "sığ memleketçiliğine" tepki göstermişlerdir. (Ziya Osman Saba hariç dağıldılar).

📌 AHMET KUTSİ TECER VE HALK KÜLTÜRÜ

Halk edebiyatı araştırmalarıyla tanınır. Aşık Veysel'i Türkiye'ye tanıtan kişidir. "Nerdesin" şiiri ve "Köşebaşı" adlı tiyatro oyunuyla ünlüdür.

📌 SAİT FAİK VE "ALEMDAĞ'DA VAR BİR YILAN"

Durum hikayeciliğinin (Çehov tarzı) ustası Sait Faik, son dönem hikayelerinde (özellikle bu kitapta) sürrealist (gerçeküstücü) ögelere yer vererek kendi çizgisini aşmıştır.

📌 "KUYUCAKLI YUSUF"UN ÖNEMİ

Sabahattin Ali'nin bu romanı, Türk edebiyatında kasaba gerçekliğini ve toplumsal yapıyı (eşraf-bürokrasi-halk ilişkilerini) ele alan ilk başarılı realist romanlardan biridir.

📌 NURULLAH ATAÇ VE "DEVRİK CÜMLE"

Deneme ve eleştiri türünün ustasıdır. Türkçenin özleşmesi için aşırı bir çaba göstermiş, "ve" bağlacını kullanmamış ve devrik cümlenin yazı diline yerleşmesini savunmuştur.

📌 ATTİLA İLHAN VE "MAVİCİLER"

Garip akımının şiiri basitleştirmesine tepki olarak "Mavi" dergisi etrafında toplanan harekettir. Attila İlhan, "sosyal realizm" ile "romantizmi" birleştirmiş, imgeye ve zengin bir şiir diline önem vermiştir.

📌 İKİNCİ YENİ'NİN "ANLAMSIZLIK" İLKESİ

Şiirde anlamın değil, imgenin ve sözcüklerin çağrışım gücünün önemli olduğunu savunmuşlardır. Dili zorlamış, alışılmamış bağdaştırmalar kullanmışlardır (Örn: Cemal Süreya - Üvercinka).

📌 ECE AYHAN VE "SİVİL ŞİİR"

İkinci Yeni'nin en kural tanımaz şairidir. Şiirine "Sivil Şiir" adını vermiş, tarihin ve iktidarın dışladığı marjinal tipleri, "karaşın"ları anlatmıştır. Dili oldukça kapalıdır.

📌 SEZAİ KARAKOÇ VE "MİSTİK ŞİİR"

İkinci Yeni'nin imge dünyasını, İslami bir duyarlılık ve mistisizmle birleştirmiştir. "Monna Rosa" şiiri modern bir Leyla ile Mecnun hikayesi gibidir.

📌 "BEREKETLİ TOPRAKLAR ÜZERİNDE"

Orhan Kemal'in bu romanı, köyden Çukurova'ya çalışmaya giden üç arkadaşın (İflahsızın Yusuf, Köse Hasan, Pehlivan Ali) yaşadığı zorlukları anlatan önemli bir toplumcu gerçekçi eserdir.

📌 YAŞAR KEMAL VE "ÜÇ ANADOLU EFSANESİ"

Yaşar Kemal sadece romancı değildir. Anadolu folklorundan beslenerek destansı eserler de yazmıştır: Köroğlu, Karacaoğlan ve Alageyik efsanelerini bu eserde yeniden kurgulamıştır.

📌 HALDUN TANER VE "EPİK TİYATRO"

Bertolt Brecht'in epik tiyatro anlayışını Türk tiyatrosuna uygulayan ilk isimdir. "Keşanlı Ali Destanı" bu türün ilk yerli örneğidir (Gecekondu ortamında bir kahramanlık parodisi).

📌 "AYLAK ADAM" VE C. KARAKTERİ

Yusuf Atılgan'ın modern romanı. Adı olmayan başkarakter "C.", mirasyedi bir aydındır. Hayattaki tek amacı gerçek sevgiyi (B.'yi) bulmaktır. Yabancılaşma ve yalnızlık teması işlenir.

📌 ADALET AĞAOĞLU VE "DAR ZAMANLAR" ÜÇLEMESİ

"Ölmeye Yatmak", "Bir Düğün Gecesi" ve "Hayır..." romanlarından oluşur. Türkiye'nin modernleşme sürecini, aydınların bunalımlarını ve toplumsal değişimleri Aysel karakteri üzerinden anlatır.

📌 "KARA KİTAP"TAKİ ÜSTKURMACA

Orhan Pamuk'un bu romanı, postmodernizmin zirvesidir. Galip'in kayıp karısı Rüya'yı ve gazeteci Celal'i arayışı, Şeyh Galip'in "Hüsn ü Aşk"ındaki arayışa göndermelerle doludur.

📌 DİVAN'DA "MUAMMA" VE "LÜGAZ"

Her ikisi de manzum bilmecedir. "Muamma" sadece insan isimlerini (genellikle Allah'ın isimleri veya özel adlar) sorarken, "Lügaz" herhangi bir nesne veya kavramı sorar.

📌 "MİR'ATÜ'L MEMALİK"İN ÖNEMİ

Seydi Ali Reis'in yazdığı bu eser (Memleketlerin Aynası), Türk edebiyatındaki ilk gezi yazısı örneklerinden biri kabul edilir. Hindistan'dan İstanbul'a dönüş yolculuğunu anlatır.

📌 "RİSALE-İ NÜSSİYE" KİME AİT?

Yunus Emre'nin "nasihatler kitabı" anlamına gelen didaktik mesnevisidir. Tasavvufi ahlakı, nefis terbiyesini anlatır. "Divan"ından sonraki ikinci önemli eseridir.

📌 HALK HİKAYELERİNDEKİ BÖLÜMLER

Fasıl (giriş/şiir), Döşeme (hikayenin geçtiği yer/zaman), Asıl Konu (aşk veya kahramanlık), Dua ve Dilek (bitiş) bölümlerinden oluşur.

📌 KARAGÖZ'DE "MUHAVERE" BÖLÜMÜ

Hacivat ile Karagöz'ün karşılıklı konuştuğu, yanlış anlaşılmalara dayalı güldürünün olduğu bölümdür. Oyunun asıl konusuyla ilgisi yoktur, bir nevi atışmadır.

📌 "ŞAİR-İ AZAM" KİMDİR?

Bu unvan (Büyük Şair), Tanzimat 2. dönem sanatçısı Abdülhak Hamit Tarhan için kullanılır. Batı şiirindeki yenilikleri edebiyatımıza taşıyan ve kuralları yıkan bir isimdir.

📌 İLK KÖY ŞİİRİ

Tanzimat 2. dönem sanatçısı Muallim Naci'nin yazdığı "Köylü Kızların Şarkısı" adlı şiir, edebiyatımızdaki ilk köy şiiri örneği kabul edilir.

📌 SERVET-İ FÜNUN'DA "PİTABRESK"

Tablo altına şiir yazma modasıdır. Bu dönem şairleri (özellikle Tevfik Fikret), bir resme bakarak onun uyandırdığı duyguları şiire dökmüşlerdir (Örn: Aveng-i Tesavir).

📌 MEHMET AKİF'İN "TEVHİD" İNANCI

Akif, "İslamcılık" fikrini savunur ancak bu, Batı'nın bilim ve tekniğini reddetmek değildir. Ona göre kurtuluş, İslam ahlakı ile Batı'nın tekniğini birleştirmektir.

📌 "MİLLİ HATİP" KİMDİR?

Kurtuluş Savaşı yıllarında halkı coşturan nutuklarıyla tanınan Hamdullah Suphi Tanrıöver'dir. İstiklal Marşı'nı Meclis'te ilk okuyan kişidir.

📌 MEMDUH ŞEVKET VE "AŞÇIBAŞI"

Durum hikayesinin önemli ismi Memduh Şevket Esendal, hikayelerinde genellikle "kendi halinde, sıradan, küçük insanları" anlatır. Dili son derece sade ve konuşma diline yakındır.

📌 PEYAMİ SAFA VE "CİNGÖZ RECAİ"

Peyami Safa, edebi değeri yüksek romanlarını (Dokuzuncu Hariciye Koğuşu gibi) kendi adıyla; para kazanmak için yazdığı polisiye/macera romanlarını ise "Server Bedii" takma adıyla yazmıştır. Cingöz Recai bu serinin kahramanıdır.

📌 TARIK BUĞRA VE "KÜÇÜK AĞA"

Kurtuluş Savaşı'nı, resmi tarih tezinin dışında, Ankara'ya karşı İstanbul'u tutan bir din adamının (İstanbullu Hoca/Küçük Ağa) Kuva-yi Milliye'ye katılma süreci üzerinden anlatan önemli bir romandır.

📌 "GARİP" ÖNSÖZÜNDEKİ İLKELER

Orhan Veli'nin 1941'de yazdığı bu önsöz bir manifesto niteliğindedir: Ölçü ve uyağa hayır, şairaneliğe ve mecaza hayır, şiir sıradan insanın emrindedir.

📌 CAHİT SITKI VE "ÖLÜM ŞAİRİ"

Şiirlerinde "yaşama sevinci" ile "ölüm korkusu"nu bir arada işler. Baudelaire ve Sembolizm etkisindedir. "Otuz Beş Yaş" şiiri bu temanın zirvesidir.

📌 "HİSAR" TOPLULUĞU

Garipçilere ve İkinci Yenicilere karşı çıkarak, "gelenekten kopmadan yenilik" ilkesini savunmuşlardır. Türk şiir geleneğini (aruz, hece) modern bir anlayışla sürdürmeye çalışmışlardır (Munis Faik Ozansoy, Mehmet Çınarlı).

📌 RASİM ÖZDENÖREN VE "GÜL YETİŞTİREN ADAM"

İslami duyarlıklı hikaye ve denemeleriyle tanınır. "Yedi Güzel Adam"dan biridir. Modernizm eleştirisi ve yabancılaşma temalarını işler.

📌 "ANAYURT OTELİ" VE ZEBERCET

Yusuf Atılgan'ın ikinci romanı. Manisa'daki bir otelin katibi olan Zebercet'in, otelde bir gece kalıp giden gizemli bir kadını saplantılı bir şekilde beklemesini ve psikolojik çöküşünü anlatır.

📌 LATİFE TEKİN VE "SEVGİLİ ARSIZ ÖLÜM"

Köyden kente göçü, yoksulluğu ve batıl inançları "büyülü gerçekçilik" (Gabriel Garcia Marquez etkisi) tarzında anlatan, Türk edebiyatında bu türün en başarılı örneklerinden biridir.

📌 DİVAN'DA "TAHMİS"

Bir gazelin her beytinin önüne, başka bir şair tarafından aynı ölçü ve uyakta üç dize eklenerek oluşturulan beş dizelik nazım şeklidir (Bir nevi şiiri "beşleme"dir).

📌 "MİZANÜ'L EVZAN" KİMİN ESERİ?

Ali Şir Nevai'nin aruz ölçüsünü anlattığı teorik eseridir. Nevai sadece büyük bir şair değil, aynı zamanda bir edebiyat teorisyenidir.

📌 KAYIKÇI KUL MUSTAFA VE "GENÇ OSMAN DESTANI"

17. yy. Yeniçeri şairidir. IV. Murat'ın Bağdat seferi sırasında şehit düşen Genç Osman adlı bir yiğit için yazdığı bu yapma destan çok ünlüdür.

📌 TİYATRODA "TULÜAT" NEDİR?

Yazılı bir metne dayanmayan, oyuncuların sahne üzerindeki doğaçlama (irticalen) konuşmalarıyla ilerleyen, geleneksel halk tiyatrosu oyunculuğudur (Orta oyunu gibi).

📌 AHMET VEFİK PAŞA VE MOLIERE

Tanzimat döneminde Türk tiyatrosunun babası sayılır. Bursa'da kendi adına tiyatro kurmuştur. Molière'den yaptığı "adapte" (uyarlama) eserlerle tanınır (Zor Nikah, Zoraki Tabip).

📌 RECAİZADE'NİN "GÜZEL OLAN HER ŞEY..." SÖZÜ

"Güzel olan her şey şiirin konusudur" diyerek, Tanzimat 1. dönemdeki siyasi/sosyal konuların yerine bireysel, estetik ve "güzel" konuların şiire girmesinin önünü açmıştır.

📌 HÜSEYİN RAHMİ VE "SOKAĞI EDEBİYATA TAŞIYAN ADAM"

Natüralizm etkisindeki bağımsız romancıdır. İstanbul'un kenar mahallelerini, batıl inançları, yanlış Batılılaşmayı, sokağın diliyle ve mizahi bir üslupla anlatır (Şık, Mürebbiye, Gulyabani).

📌 MEHMET EMİN YURDAKUL VE "TÜRKÇE ŞİİRLER"

Servet-i Fünun döneminde yaşamasına rağmen, aruz yerine heceyi, süslü dil yerine sade Türkçeyi savunmuştur. 1897 Yunan Harbi sırasında yazdığı "Ben bir Türküm, dinim cinsim uludur" dizesiyle tanınır.

📌 "GENÇ KALEMLER" DERGİSİ NEREDE ÇIKTI?

Milli Edebiyat'ın başlangıcı sayılan bu dergi, 1911'de Selanik'te yayımlanmaya başlamıştır. Ömer Seyfettin'in "Yeni Lisan" makalesi burada yayımlanmıştır.

📌 HALİDE EDİP VE "ATEŞTEN GÖMLEK"

Kurtuluş Savaşı'nı anlatan ilk romandır (1922). Halide Edip bizzat savaşa katıldığı için gözlemlerine dayanır. İzmir'in işgali üzerine Anadolu'ya geçen Ayşe, Peyami ve İhsan'ı anlatır.

📌 FALİH RIFKI ATAY VE GEZİ YAZILARI

Cumhuriyet döneminin en önemli gezi yazısı ve anı yazarlarındandır. Dili sade ve akıcıdır. "Denizaşırı" (Brezilya), "Taymis Kıyıları" (Londra), "Bizim Akdeniz" önemli gezi eserleridir.

📌 NECİP FAZIL VE "MADDE-RUH ÇATIŞMASI"

Şiirlerinde (özellikle 1934 sonrası) mistik, metafizik konuları, insanın varoluş sancısını ve madde ile ruh arasındaki çatışmayı güçlü bir hece ölçüsüyle işler (Örn: Çile, Kaldırımlar).

📌 "FAHRİYE ABLA" ŞİİRİ KİMİN?

Ahmet Muhip Dıranas'ın en ünlü şiiridir. Hece ölçüsünü duraksız kullanarak serbest şiir gibi bir ahenk yakalamıştır. Sembolizm etkisindedir.

📌 ORHAN KEMAL VE "EKMEK KAVGASI"

Toplumcu gerçekçi yazar, eserlerinde genellikle Çukurova'daki tarım işçilerini, İstanbul'un kenar mahallelerindeki yoksul insanların "ekmek kavgasını" ve geçim sıkıntısını anlatır.

📌 HALİKİRNAS BALIKÇISI VE "MAVİ ANADOLUCULUK"

Asıl adı Cevat Şakir Kabaağaçlı'dır. Bodrum'a sürgün edilince orayı çok sevmiş, eserlerinde Ege ve Akdeniz'in deniz kültürünü, mitolojisini anlatmıştır (Aganta Burina Burinata).

📌 "DEVLET ANA" ROMANI (KEMAL TAHİR)

Kemal Tahir'in, Osmanlı Devleti'nin kuruluş sürecini, Anadolu'daki sosyal yapıyı ve "kerim devlet" anlayışını anlattığı tarihi tezli romanıdır.

📌 "BENİM ADIM KIRMIZI"DAKİ ÇOKLU ANLATICI

Orhan Pamuk'un bu romanında olaylar farklı karakterlerin (hatta bir rengin, bir paranın, bir atın) ağzından, ben diliyle anlatılır. Postmodern bir tekniktir.

📌 İSKENDER PALA VE DİVAN EDEBİYATI

Günümüzde Divan edebiyatını popülerleştiren akademisyen yazardır. "Babil'de Ölüm İstanbul'da Aşk", "Katre-i Matem" gibi romanlarıyla bu eski kültürü günümüz okuruna sevdirmiştir.

📌 DİVAN'DA "SEHL-İ MÜMTENİ"

Söylenmesi kolay gibi görünen ama benzerinin söylenmesi çok zor olan, derin anlamlı, sade ve akıcı şiir tarzıdır. Yunus Emre ve Baki bu konuda ustadır.

📌 "BABÜRNAME"NİN TÜRÜ

Babür Şah'ın yazdığı bu eser, Türk edebiyatındaki ilk "anı" (hatıra) kitabı kabul edilir. Çağatay Türkçesi ile yazılmıştır.

📌 GÜLŞEHRİ VE "MANTIKU'T TAYR"

14. yy. şairi Gülşehri, İranlı şair Feridüddin Attar'ın "Kuşların Dili" anlamına gelen tasavvufi eserini Türkçeye çevirmiş (telif-tercüme), içine kendi hikayelerini de katmıştır.

📌 MEDDAHIN AKSESUARLARI

Tek kişilik halk tiyatrosu olan meddahın iki önemli aksesuarı vardır: Omzuna attığı "mendil" (farklı tipleri canlandırırken kullanır) ve elindeki "değnek/sopa" (hem baston hem de ses efekti için).

📌 İLK RESMİ GAZETE

1831'de II. Mahmut döneminde çıkarılan "Takvim-i Vekayi"dir. Tanzimat edebiyatının oluşumuna zemin hazırlayan ilk adımdır.

📌 DİREKTÖR ALİ BEY VE "MİZAH"

Tanzimat tiyatrosunun önemli ismidir. Moliere uyarlamalarının yanı sıra "Ayyar Hamza" adlı oyunu ve "Lehçetü'l Hakayık" adlı ilk mizahi sözlük denemesiyle tanınır.

📌 MUALLİM NACİ VE "ESKİ" SAVUNUSU

Recaizade'nin yenilikçi fikirlerine karşı, Divan edebiyatı geleneğini (eskiyi) savunanların lideridir. Tartışmalarını "Demdeme" adlı eserinde toplamıştır.

📌 TEVFİK FİKRET VE "SİS" ŞİİRİ

İstanbul'u "fahişe bir kadına" benzeterek nefretle anlattığı ünlü şiiridir. İstibdat döneminin baskıcı atmosferine duyduğu öfkeyi yansıtır. Yahya Kemal buna karşılık "Siste Söyleniş"i yazmıştır.

📌 "TÜRKÇÜLÜĞÜN ESASLARI" KİMİN?

Ziya Gökalp'in, Türkçülük ideolojisinin sistematiğini, kültürel ve siyasi temellerini anlattığı en önemli teorik eseridir (1923).

📌 REŞAT NURİ VE "ANADOLU ROMANCISI"

Müfettişlik görevi nedeniyle Anadolu'yu karış karış gezmiş, "Çalıkuşu" başta olmak üzere eserlerinde Anadolu'nun gerçeklerini, yanlış batılılaşmayı ve batıl inançları realist bir gözle anlatmıştır.

📌 "YEDİ MEŞALE" DERGİSİ VE ÖNSÖZÜ

Topluluk, 1928'de çıkardıkları "Yedi Meşale" adlı ortak şiir kitabının önsözünde ilkelerini açıklamışlardır. Bu, Cumhuriyet döneminin ilk edebi beyannamesi sayılır.

📌 CAHİT KÜLEBİ VE "ANADOLU ROMANTİZMİ"

Memleketçi şiir geleneğini yeni bir söyleyişle sürdürmüştür. Şiirlerinde Anadolu insanının yaşantısını, doğasını, Sivas yollarını,Niksar'ın fasulyesini sıcak ve lirik bir dille anlatır.

🚫
Katılım Hakkınız Dolmuştur.

Bu cihazdan yarışmaya daha önce katılım sağlanmıştır.
Sonuçlarınız sistemimize kaydedilmiştir.

🏛️ Büyük Edebiyat Kültür Yarışması

Soru: 1 / 20

Soru yükleniyor...

Yarışma Sonucu

🔄 Sonuçlarınız hesaplanıyor ve sisteme iletiliyor...
Lütfen bekleyiniz.